Een open zenuw. Hoe wij ons de Tweede Wereldoorlog herinneren biedt een selectie van herinneringsplaatsen van de Tweede Wereldoorlog, die de ontwikkeling van de Nederlandse herinneringscultuur sinds 1989 illustreren. Veel van die plaatsen zijn de laatste jaren in meerdere of mindere mate in de media en in de geschiedschrijving onderwerp van discussie geweest.
Onder de auteurs van de bijdragen bevinden zich veel historici die zich in het verleden met de door hen behandelde herinneringsplaats hebben beziggehouden. Er zijn echter ook bijdragen opgenomen van niet-historici en zelfs van een enkeling die door eigen toedoen de herinnering aan de oorlog een ander gezicht gegeven heeft (Aad Wagenaar met zijn onderzoek naar het onbekende ‘Joodse’ meisje).
De keuze van de herinneringsplaatsen is niet alleen tot Nederland beperkt. Veel aandacht gaat natuurlijk ook uit naar de 'Indische' herinnering van de Japanse bezetting. Ook de Surinaamse oorlogsherinnering wordt aan de orde gesteld. Een enkele besproken herinneringsplaats bevindt zich zelfs helemaal buiten Nederland. Te denken valt dan aan het op de kust van Engeland opgerichte monument voor de Engelandvaarders.
De herinneringsplaatsen die in dit boek aan de orde komen worden in alfabetische volgorde aangeboden. Iedere bijdrage schetst om te beginnen een beeld van de huidige herinneringsplaats, geeft vervolgens kort de geschiedenis ervan tot 1989. Daarna volgt de ontwikkelingen na 1989, om te eindigen met een korte waardering van de actuele betekenis van de herinneringsplaats. Elke bijdrage wordt gevolgd door een literatuurlijst met de belangrijkste recente publicaties over de herinneringsplaats.
| Inhoudsopgave | ||
|---|---|---|
| 1 | 4 en 5 mei | Rob van Ginkel |
| 2 | De Amerikaanse begraafplaats in Margraten | Kees Ribbens |
| 3 | Anne Frank | David Barnouw |
| 4 | Anton de Kom | Joep Schenk |
| 5 | Armando | Ernst van Alphen |
| 6 | Arnhem | Jan Kolen en Rutger van Krieken |
| 7 | De Birmaspoorweg | Fridus Steijlen |
| 8 | Het Bronbeekpark | Elly Touwen-Bouwsma |
| 9 | Burgemeester in oorlogstijd | Peter Romijn |
| 10 | 'Dat mag nooit meer gebeuren' | Bob de Graaff |
| 11 | Het Duitse dienstmeisje | Barbara Henkes |
| 12 | 'Eerst mijn fiets terug...' | Friso Wielenga |
| 13 | Engelandvaarders | Agnes Dessing |
| 14 | De Februaristaking | René Kok |
| 15 | De Franse militaire begraafplaats in Kapelle | Dienke Hondius |
| 16 | Het Gebaar | Fridus Steijlen |
| 17 | De Grebbeberg | L.M. Almagor en P.H. Kamphuis |
| 18 | 'Hamas, Hamas, alle Joden aan het gas' | Evelien Gans |
| 19 | De Hollandsche Schouwburg | Edward van Voolen |
| 20 | De Holocaust | Wichert ten Have |
| 21 | Het Homomonument | Dineke Stam |
| 22 | De Hongerwinter | Hein A.M. Klemann |
| 23 | Indië-monumenten in Den Bosch | Esther Captain |
| 24 | Het Indisch Huis | Lizzy van Leeuwen |
| 25 | Het Indisch verzet | Marije Plomp |
| 26 | Het Jappenkamp | Marije Plomp |
| 27 | Kamp Westerbork | Rob van der Laarse |
| 28 | De Keizer van Japan | Remco Raben |
| 29 | Het Kindermonument | Ido Abram |
| 30 | Klaas Schilder | George Harinck |
| 31 | De Levantkade | Helen Grevers en Ismee Tames |
| 32 | De Molukkers | Fridus Steijlen |
| 33 | Het Monument Joods Jongensweeshuis | Silvia Rottenberg |
| 34 | Het Monument Joods Verzet 1940-1945 | Conny Kristel |
| 35 | Het Nationaal Dachaumonument | Jolande Withuis |
| 36 | Het Nederlandse Rode Kruis | Regina Grüter |
| 37 | Het NIOD | Jaap Cohen |
| 38 | Oeroeg | Marieke Bloembergen |
| 39 | Overloon | Erik Somers |
| 40 | De Overval | Frank van Vree |
| 41 | Putten | Madelon de Keizer |
| 42 | Radio Oranje | Onno Sinke |
| 43 | Samuel Esmeijer | Guus Meershoek |
| 44 | Settela | Aad Wagenaar |
| 45 | Sobibor | Karel C. Berkhoff |
| 46 | Soldaat van Oranje | Martijn Eickhoff en Remco Ensel |
| 47 | Troostmeisjes | Marije Plomp |
Posts
