Open Zenuw

Drie dagen geleden ontmoette ik op het NIOD drie dames – drie vriendinnen. Een van hen, de theologe en voormalige docente drs. E. Wolfers, was een paar jaar geleden gefascineerd geraakt door de razzia van Putten. Zij ging lezen en schrijven en uiteindelijk lag daar een degelijk werkstuk. Haar ene vriendin had haar bij het schrijven geholpen; de ander het geheel opgemaakt en van illustraties voorzien.
Ik vroeg mij natuurlijk af waarom zij met zoveel inzet dit werkstuk hadden gemaakt – de dames waren ruim middelbaar en kwamen zelf niet uit Putten. Ook hadden zij de razzia van1/2 oktober 1944 niet meegemaakt. De schrijfster, vertelde zij, had toen zij jong was in de kerk ds. Kieviet horen preken. Hij was het die, totdat hij elders werd geroepen, na 1945 in de door de razzia zwaar geschokte gemeente Putten de zware taak had zijn rouwende gemeente bij te staan.
Zij herinnert het zich nog goed: ‘Als hij af en toe eens over Putten en de razzia sprak, viel er een doodse stilte in de Sint Jan – doodstil en ontroerd luisterden zo’n 900 mensen naar de dan vaak sterk geëmotioneerde dominee.’
Het werkstuk is een geslaagde combinatie van historische belangstelling en ethische gedrevenheid: het stelt talloze vragen en benoemt de vele dilemma’s die de geschiedenis van de razzia kent. Het zijn vragen die niet alleen bij de geschiedenis van het kleine Putten kunnen worden gesteld; het zijn dilemma’s die nog steeds actueel zijn. De oorlog is een open zenuw.
Zo is het dat zij zich anno 2010 de Tweede Wereldoorlog herinneren.